Lieve mama,
Ik heb al een tijd niks meer geschreven.
Het is ook moeilijk om niet steeds weer in dezelfde clichés te vervallen.
Dat ik je mis, dat het leven een stuk minder leuk is zonder jou.
Volgens mij heb ik dat al 10.000 keer gezegd.
Woensdag was ik bij een vriend.
Hij vroeg hoe ik nu met het verlies omging.
Of de psycholoog nog wat hielp.
Ik antwoordde ontkennend.
“Ze draai in mijn ogen gewoon een script af.
Het helpt me niet en mijn schuldgevoel wordt ook niet minder”, zei ik.
“Hoezo schuldgevoel”, vroeg hij?
“Nou ja ik heb nooit eens echt over de ziekte met mama gepraat.
We deden beide of we gek waren.
Alsof ze iedere dag losse kwaaltjes had, die dan aan het einde van de dag weer waren opgelost. En dat zeven jaar lang.
Al die tijd wisten we heus wel beter.
Het was de algehele malaise van een ziekte die je opvreet.”
“Ja en?”, vroeg die vriend.
“Nou hadden we dan niet eens kunnen praten over de dood?
Of wat de mooiste momenten waren in mama’s leven
en hoe ze de laatste periode wou doorbrengen.”
“Maar dat wou ze zelf toch helemaal niet?”
“Nee maar dat weerhoudt mij er niet van om het er toch over te hebben.
Maar ik kon het toen niet. Ik sloeg volstrekt dicht.
En daarom heb ik nu zoveel vragen.”
Langzaamaan dacht ik tijdens het gesprek:
“Ik kon het TOEN niet!
Ongetwijfeld had ik het nu anders gedaan.
Maar het heeft niet zoveel zin om me nu schuldig te voelen voor iets dat ik zes jaar geleden niet kon.”
Er kwam een rustgevend gevoel over me heen.
Conclusie:
Die psycholoog brengt me niet heel veel verder.
Dit soort gesprekken juist wel.